Taw Qhia
Feem ntau ntawm peb cov neeg Hmoob tsis nquag tham txog kev “sau ntawv yuav” (will) lossis kev npaj nyiaj tom qab tuag. Vim qee zaum peb ntseeg tias tham txog kev tuag tsis zoo lossis yuav coj kev phem los. Tab sis qhov tseeb, kev npaj “will” yog ib qho kev hlub thiab kev saib xyuas rau koj tsev neeg. Nws tsis yog tsuas yog kev faib nyiaj xwb, tiam sis yog kev tswj hwm lub neej tom qab koj tuag kom muaj kev thaj yeeb, tsis muaj kev sib cav sib ceg. Cov kws lij choj thiab tus kws saib xyuas nyiaj txiag hauv lub teb chaws Askiv thiab Asmeskas tau qhia tias yuav “will” yog ib qho ntawm kev npaj nyiaj txiag tseem ceeb tshaj plaws hauv lub neej (Harvard Law Review, Investopedia).
Vim li cas kev sau ntawv “will” thiaj tseem ceeb rau tsev neeg nruab nrab
Feem ntau, cov neeg muaj nyiaj nplua nuj xwb thiaj xav txog kev npaj nyiaj tom qab tuag. Tab sis qhov tseeb, tsev neeg nruab nrab yog cov uas xav tau nws tshaj plaws. Vim lawv cov cuab tam tej zaum tsis loj heev, tab sis txhua yam muaj nqis rau lawv: ib lub tsev, tsheb, nyiaj khaws hauv txhab nyiaj, lossis txawm yog cov khoom me me muaj nqis rau kev nco.
- Tiv thaiv kev sib ceg hauv tsev neeg: Thaum ib tus neeg tsis sau “will”, cov cuab tam feem ntau yuav raug faib raws txoj cai ntawm lub teb chaws, uas tej zaum yuav tsis raws li koj lub siab nyiam (LegalZoom).
- Ceev kev sib raug zoo: Feem ntau cov kwv tij neej tsa sib ceg txog cuab tam tom qab ib tug neeg tuag. Ib daim ntawv “will” pab kom txhua tus paub meej tias leej twg yuav tau dab tsi.
- Tiv thaiv kev poob nyiaj: Yog tsis muaj “will”, kev faib cuab tam tej zaum yuav siv sij hawm ntev thiab kim heev hauv tsev hais plaub.
Kev sau “will” yog dab tsi?
Ib daim ntawv “will” yog daim ntawv tso cai uas koj sau tseg kom qhia tias thaum koj tuag lawm, leej twg yuav tau txais koj cov cuab tam. Nws tuaj yeem suav nrog nyiaj, vaj tse, tsheb, khoom muaj nqis, lossis txawm yog cov kev xav (xws li yuav muab kev kawm lossis kev tuav haujlwm rau ib tug menyuam).
- Tus sau ntawv: koj (hu ua testator).
- Tus txais nyiaj: cov uas yuav tau koj cov cuab tam (beneficiaries).
- Tus saib xyuas kev faib: tus neeg uas saib xyuas kev ua raws li koj daim “will” (executor).
Cov kws lij choj qhia kom sau “will” nrog kev pab los ntawm tus kws lij choj, kom txhob muaj kev yuam kev lossis kev txhaum cai. (Nolo thiab Rocket Lawyer muaj qauv dawb uas koj tuaj yeem siv ua qauv).
Kev npaj nyiaj ua ntej sau “will”
Ua ntej koj sau, koj yuav tsum txheeb xyuas koj cov cuab tam thiab kev lav nyiaj kom meej. Qhov no suav nrog:
- Txheeb xyuas koj cov cuab tam tag nrho — vaj tse, tsheb, nyiaj hauv txhab nyiaj, nyiaj pov hwm, nyiaj so haujlwm, thiab lwm yam.
- Sau npe cov neeg txais nyiaj — saib kom koj cov ntaub ntawv hauv txhab nyiaj lossis kev pov hwm twb muaj npe tshiab thiab raug cai.
- Xav txog kev pov hwm kev tuag lossis kev tuav nyiaj rau tsev neeg — ib daim life insurance yog ib qho tseem ceeb heev rau cov tsev neeg nruab nrab kom lawv muaj kev nyab xeeb tom qab koj tuag (Forbes Finance Council).
- Tsim ib daim “emergency fund” — ib qho nyiaj khaws uas koj tsev neeg siv tau thaum muaj xwm txheej ceev.
Piv txwv tiag tiag ntawm kev tsis npaj “will”
Tus txiv neej Hmoob nyob hauv California tau tso tseg ib lub tsev thiab nyiaj $80,000 tom qab nws tuag, tab sis tsis muaj “will”. Nws poj niam thiab ob tug menyuam sib ceg txog kev faib nyiaj. Tsev hais plaub siv 2 xyoos thiab ntau pua txhiab nyiaj ua txheej txheem. Thaum kawg, lawv tsuas tau ib feem me ntawm cov cuab tam xwb. Qhov no yog ib qho piv txwv qhia tau tias kev tsis npaj “will” ua rau poob nyiaj thiab kev sib raug zoo.
Kev npaj “will” yooj yim rau tsev neeg nruab nrab
Yog tias koj xav pib sau koj daim “will”, nov yog kauj ruam uas yooj yim thiab tsim nyog:
- Sau npe koj cov cuab tam tag nrho.
- Sau npe cov neeg koj xav faib rau.
- Xaiv ib tus neeg saib xyuas kev faib (executor).
- Koom tus kws lij choj los xyuas kom raug cai.
- Kos npe thiab muaj tim khawv (witness).
- Khaws koj daim “will” rau qhov chaw ruaj ntseg (xws li txhab nyiaj lossis ntawv pov hwm kev cai lij choj).
(American Bar Association thiab MoneyHelper UK muaj kev qhia txog cov txheej txheem no).
Kev piv rau “Will”, “Trust”, thiab “Nominee”
| Qhov Kev Xaiv | Kev piav qhia | Qhov zoo | Qhov tsis zoo |
|---|---|---|---|
| Will | Kev faib cuab tam tom qab tuag | Yooj yim sau thiab hloov tau | Yuav tsum hla tsev hais plaub |
| Trust | Kev tuav cuab tam los ntawm lwm tus raws koj txoj cai | Pab kom ceev thiab zais | Kim dua “will” |
| Nominee | Tus neeg koj tau tso npe hauv txhab nyiaj lossis pov hwm | Kev yooj yim rau nyiaj them tawm | Tsis yog tus tiag tau cuab tam, tsuas tuav rau lwm tus xwb |
(Investopedia piav ntxiv txog qhov sib txawv ntawm “Will” thiab “Trust”).
Kev npaj nyiaj rau tsev neeg nruab nrab
Kev npaj nyiaj tsis yog rau cov nplua nuj xwb. Cov tsev neeg nruab nrab yuav tsum muaj kev npaj nyiaj 5 yam tseem ceeb no:
- Life insurance: kom tsev neeg muaj nyiaj tom qab koj tuag.
- Health insurance: tiv thaiv kev siv nyiaj ntau thaum muaj mob.
- Emergency fund: tsawg kawg khaws rau 6 lub hlis nyiaj siv.
- Retirement plan (xws li EPF, NPS): npaj rau hnub laus.
- Education fund rau menyuam: khaws nyiaj kawm ntawv menyuam kom tsis muaj kev txhawj xeeb.
(NerdWallet thiab Financial Times qhia txog kev npaj nyiaj rau tsev neeg nruab nrab).
Yuav ua li cas kom koj daim “will” raug cai
Kev sau ntawv “will” yuav raug cai yog tias nws muaj cov yam ntxwv no:
- Sau meej thiab nyeem tau zoo.
- Tus sau muaj kev to taub txog yam nws sau.
- Muaj ob tug tim khawv kos npe.
- Kos npe los ntawm tus sau ntawv.
- Tsis muaj kev yuam lossis kev ntxias.
Cov teb chaws xws li India thiab United States muaj txoj cai me ntsis sib txawv, yog li nco ntsoov nug ib tus kws lij choj hauv koj lub teb chaws (India Legal Service Portal).
Kev hloov “will” thaum lub neej hloov
Lub neej hloov mus txhua hnub, yog li koj yuav tsum hloov koj daim “will” txhua 2–3 xyoos los yog thaum muaj kev hloov loj hauv tsev neeg:
- Thaum yug menyuam tshiab.
- Thaum sib yuav lossis sib nrauj.
- Thaum yuav vaj tse tshiab lossis muaj nyiaj ntau ntxiv.
Kev hloov “will” hu ua “codicil”, uas yog ib daim ntawv ntxiv rau koj daim ntawv qub. (Legal Aid Organization muaj qauv qhia txog kev hloov “will”).
Kev npaj nyiaj thiab kev qhia rau tsev neeg
Tsis txaus tsuas yog sau “will” xwb — koj yuav tsum piav qhia rau tsev neeg txog koj lub hom phiaj thiab kev npaj. Qhov no pab kom lawv nkag siab thiab tsis muaj kev tsis sib haum.
- Qhia rau lawv qhov chaw koj khaws koj daim “will”.
- Tso npe tus neeg uas muaj cai saib xyuas tom qab koj tuag.
- Tso kev qhia txog kev siv nyiaj pov hwm, kev faib nyiaj txiag, thiab kev tuav nyiaj hauv txhab nyiaj.
FAQ — Cov lus nug nquag hais txog kev npaj “will”
1. Kuv puas yuav tsum yog neeg nplua nuj thiaj sau “will”?
Tsis tas yuav muaj nyiaj ntau. Txawm koj tsuas muaj tsev thiab nyiaj txiag me me los, “will” tseem pab kom koj tsev neeg tau txais yam koj npaj rau lawv.
2. Kuv puas sau tau “will” yam tsis muaj tus kws lij choj?
Yog, tab sis kev siv kws lij choj pab kom nws raug cai thiab tsis muaj kev yuam kev.
3. Puas yuav tau hloov “will” txhua zaus muaj kev hloov hauv tsev neeg?
Yog, txhua zaus muaj kev hloov loj xws li yug menyuam, sib nrauj, lossis yuav vaj tse tshiab.
4. Koj daim “will” puas siv tau thoob ntiaj teb?
Tsis yog. Txhua lub teb chaws muaj nws tus cai. Koj yuav tsum ua raws li txoj cai hauv lub teb chaws koj nyob.
5. Puas muaj “online will maker”?
Yog, muaj ntau lub platform xws li FreeWill thiab LegalZoom uas pab koj tsim “will” dawb lossis nqi pheej yig.
Xaus lus
Kev npaj “will” thiab kev npaj nyiaj tsis yog kev npaj rau kev tuag xwb — nws yog kev npaj rau kev hlub. Nws qhia tias koj hlub koj tsev neeg thiab xav kom lawv muaj kev thaj yeeb tom qab koj tsis muaj lawm. Tsev neeg nruab nrab feem ntau yog cov uas xav tau kev npaj zoo tshaj plaws, vim lawv cov kev nqis peev thiab cuab tam yog qhov tseem ceeb rau kev ua neej.
Yog koj tseem tsis tau sau “will” los yog npaj nyiaj, pib hnub no. Koj tsis tas yuav ua nws ib zaug xwb — koj tuaj yeem pib me me, hloov thiab kho mus ntxiv raws lub sijhawm. Kev npaj zoo hnub no yuav yog kev thaj yeeb rau koj tsev neeg tag sim neej.